Đồng hồ được xây dựng bằng gạch thẻ, bề mặt ốp gạch tàu. Trên mặt có ba phần: chính giữa là một gờ cao khối hình chữ nhật nhô ra phía trước; hai phần còn lại là khối hình vuông cân đối ở hai bên, có vạch số La Mã từ một đến mười hai để chỉ giờ. Khi ánh sáng chiếu vào gờ cao sẽ chia mặt đồng hồ làm hai mảng sáng - tối. Lằn ranh giới giữa hai mảng này chính là kim chỉ giờ.

Đồng hồ do ông Lưu Văn Lang (còn gọi Bác Vật Lang, 1880-1969), là kỹ sư ngành công chánh đầu tiên của Nam bộ xây dựng khoảng năm 1913, đặt trước khuôn viên Dinh Tỉnh trưởng Bạc Liêu thời Pháp thuộc.

Đồng hồ đá hơn 100 tuổi ở tỉnh Bạc Liêu đang bị xuống cấp. Ảnh: An Minh

Theo Bảo tàng tỉnh Bạc Liêu, đây là chiếc đồng hồ xem giờ bằng ánh nắng mặt trời duy nhất còn sót lại ở nước ta. Độ sai lệch của đồng hồ đá so với loại thông thường chỉ 5-7 phút. Năm 2006, đồng hồ Thái Dương được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh cần được bảo tồn và phát huy giá trị hiếm có.

Di tích nằm đối diện Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bạc Liêu, trên đường 30/4, phường 3, TP Bạc Liêu. Qua thời gian, hiện phần gạch ở mặt trước đồng hồ bị bong tróc, lồi lõm, các vạch số La Mã chỉ giờ đã bị mờ, thậm chí không còn nhìn thấy. Phía mặt sau và xung quanh đồng hồ cũng bị rong rêu bám.

Cách xem giờ của đồng hồ đá dựa vào ánh sáng mặt trời. Ảnh: An Minh

Ngày 4/9, bà Đỗ Ái Lam, Phó chủ tịch UBND TP Bạc Liêu, cho biết di tích đồng hồ Thái Dương (đồng hồ đá) bị xuống cấp nhiều năm nay, phần mặt cũng hư hỏng. Thành phố đã có phương án trùng tu, sửa chữa, được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thống nhất và đang chờ UBND tỉnh chấp thuận.

"Do đây là di tích nên việc trùng tu phải rất cẩn trọng. Kinh phí thức hiện khoảng 800 triệu đồng, do một nghệ nhân ở Hà Nội thực hiện", bà Lam nói.

An Minh