Tại Hội thảo 50 năm quan hệ ngoại giao Việt - Nhật ngày 25/8, Cục phó Quản lý lao động ngoài nước Phạm Viết Hương cho biết Việt Nam dẫn đầu trong số 15 nước phái cử thực tập sinh đi làm việc tại Nhật Bản. Số lượng thực tập sinh tăng tám lần từ 10.000 người năm 2013 lên 82.700 người năm 2019. Sau ba thập kỷ, Nhật Bản tiếp nhận tổng cộng hơn 400.000 thực tập sinh Việt Nam.

Ngoài ra, còn có 80.000 lao động kỹ năng đặc định (có thể làm việc dài hạn ở Nhật với mức lương tốt hơn so với thực tập sinh), chủ yếu từ thực tập sinh chuyển sang; gần 1.700 ứng viên điều dưỡng, hộ lý; 65.000 lao động kỹ thuật, kỹ sư, phiên dịch viên và hàng nghìn lao động huyện nghèo đi làm việc theo chương trình JM Japan. Tổng cộng hơn 345.000 lao động Việt Nam đang làm việc, sinh sống tại Nhật trong 84 ngành nghề, tính đến cuối năm 2022.

Ông Phạm Viết Hương, Cục phó Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) tại hội thảo ngày 25/8. Ảnh: Hồng Chiêu

Khẳng định sự hợp tác vượt bậc, song ông Hương cũng cho biết chương trình thực tập sinh kỹ năng từ 1992 đến nay bộc lộ nhiều hạn chế. Cụ thể, lao động chỉ nhận lương tối thiểu, không thưởng, không phụ cấp như người bản địa. Thực tập sinh cũng không được chuyển nơi khác trong trường hợp công việc không phù hợp, chủ đối xử không tốt.

"Tình trạng lao động bỏ trốn khỏi nơi thực tập, cư trú bất hợp pháp có giảm, nhưng chưa được cải thiện nhiều", ông Hương nói, dẫn lý do ngoài tuyển chọn ứng viên chưa phù hợp, còn vì một số nghiệp đoàn Nhật Bản đòi chi hoa hồng... khiến lao động nặng gánh chi phí. Môi trường làm việc ở nhiều doanh nghiệp bản địa chưa tốt, công việc nặng thu nhập thấp; đồng Yên rớt giá mạnh khiến lao động buộc phải ra ngoài làm trái quy định.

Ông Watanabe Shige, Phó đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam, cho biết số lượng lao động Việt làm việc tại nước này đã tăng gấp mười lần trong một thập kỷ qua, nhiều nhất trong các quốc gia. "Nhân lực Việt Nam cần cù, có đóng góp lớn cho phát triển kinh tế, xã hội của Nhật Bản", ông nhấn mạnh, dẫn khảo sát của Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản cho thấy Việt Nam là một trong những quốc gia rộng cửa hợp tác với doanh nghiệp Nhật Bản muốn đầu tư vào.

Lớp đào tạo lao động đi làm việc tại Nhật Bản ở Hà Nội, tháng 5/2023. Ảnh: Ngọc Thành

Tăng hợp tác để bảo vệ lao động tốt hơn, giới chức hai nước đã xử lý và thu hồi hàng loạt giấy phép của doanh nghiệp vi phạm quy định, trong đó có 4 công ty bị tạm dừng phái cử do tỷ lệ thực tập sinh bỏ trốn cao.

Phía Việt Nam đề nghị Nhật Bản cải tiến các chương trình tiếp nhận thực tập sinh, chương trình lao động kỹ năng và đánh giá lại chương trình tiếp nhận điều dưỡng viên chăm sóc người cao tuổi. Ngoài ra, phía Nhật xem xét mở rộng ngành nghề tiếp nhận thực tập sinh trong lĩnh vực phục vụ nhà hàng, khách sạn, bảo dưỡng đường sắt đô thị và tàu cao tốc, thi công, xây dựng công trình ngầm...

Việt Nam - Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức vào năm 1973. Việt Nam bắt đầu đưa lao động sang làm việc tại Nhật Bản từ năm 1992, thời gian 3-5 năm với mức thu nhập bình quân hiện đạt 1.200-1.400 USD mỗi tháng.

Cả nước có hơn 600.000 lao động đang làm việc tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, mỗi năm chuyển về gần 4 tỷ USD ngoại tệ theo đường chính ngạch, chưa kể các kênh khác. Trong đó Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan vẫn là thị trường truyền thống thu hút trên 90% lao động Việt Nam.

Hồng Chiêu