Văn phòng Chính phủ ngày 18/10 thông báo kết luận sau cuộc họp tuần trước của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, Trưởng ban chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia.

Phó thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải huy động chuyên gia về kỹ thuật, kinh tế, tổ chức hội nghị chuyên đề góp ý hoàn thiện đề án. Trong đó Bộ cần chứng minh để khẳng định quan điểm đất nước phát triển, có công nghiệp phát triển, thu nhập cao thì tất yếu phải có đường sắt tốc độ cao. Đầu tư đường sắt tốc độ cao liên quan đến lợi ích quốc gia, dân tộc nên không thể chậm trễ mà cần có quyết tâm chính trị mạnh mẽ thực hiện.

Khẳng định đường sắt tốc độ cao Bắc Nam là động lực phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, có nhiều ưu thế như vận chuyển khối lượng lớn, nhanh, an toàn so với phương thức khác, Phó thủ tướng yêu cầu phát triển đường sắt tốc độ cao Bắc Nam phải đồng bộ, hiện đại, phù hợp xu thế của thế giới, tốc độ thiết kế 350 km/h và thực sự trở thành trục xương sống.

Bộ Giao thông Vận tải, cơ quan Thường trực của Ban chỉ đạo, cần làm rõ hiệu quả đầu tư, tính khả thi, giải pháp về nguồn lực, chính sách phát triển đường sắt tốc độ cao; phát triển công nghiệp đường sắt; đào tạo nhân lực; cơ chế để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận, nhận chuyển giao, từng bước làm chủ công nghệ.

Việc lựa chọn kịch bản đầu tư cần bảo đảm khai thác với tốc độ cao, hiện đại, trên cơ sở đánh giá nhu cầu vận tải, yêu cầu thị trường, mức độ an toàn, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội. Kịch bản "cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn".

Phương án đường sắt tốc độ cao vừa chở khách, vừa chở hàng được đơn vị Tư vấn thẩm tra dự án đề xuất. Đồ họa: Tạ Lư

Phó thủ tướng lưu ý không nên lập cơ quan quản lý và khai thác đường sắt tốc độ cao mà giao Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tái cơ cấu, hình thành doanh nghiệp nhà nước đủ năng lực cho việc này. Các doanh nghiệp tư nhân được khuyến khích đầu tư phương tiện, khai thác vận tải đường sắt tốc độ cao khi đủ điều kiện, vào thời điểm thích hợp.

Hiện có hai phương án đường sắt tốc độ cao. Tháng 2/2019, Bộ Giao thông Vận tải trình Chính phủ báo cáo tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam đi qua 20 tỉnh thành. Đây là tuyến đường đôi, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350 km/h, tốc độ khai thác 320 km/h.

Cuối năm 2022, Tư vấn thẩm tra dự án đã nêu một số nhược điểm nếu đầu tư đường sắt tốc độ 350 km/h và kiến nghị phương án vừa chở khách, vừa chở hàng, tốc độ khai thác 225 km/h cho tàu khách, 160 km/h cho tàu hàng, vốn đầu tư hơn 61 tỷ USD. Ban cán sự đảng Chính phủ, Hội đồng thẩm định nhà nước đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu thêm phương án này.

Kết luận của Bộ Chính trị hồi tháng 3 đặt mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026-2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam trước năm 2045.

Viết Tuân