Dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu dài 54 km, quy mô 4-6 làn xe với tổng mức đầu tư 17.800 tỷ đồng được khởi công đồng loạt vào tháng 6, song đến nay nhiều nhà thầu vẫn chưa có mặt bằng để thi công.

Tuyến huyết mạch nói trên được chia làm ba dự án thành phần. Trong khi dự án thành phần 3 (dài 19,5 km) do tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phụ trách đến nay giải phóng mặt bằng đạt gần 80% thì dự án thành phần 1 và 2 qua địa bàn Đồng Nai mới bàn giao khoảng 6% mặt bằng. Riêng dự án thành phần 1 dài 16 km do tỉnh Đồng Nai làm chủ đầu tư hiện việc giải phóng mặt bằng hầu như "đứng yên".

Điểm đầu nút giao cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu ở phường Phước Tân, TP Biên Hòa, với mật độ dân cư dày đặc, phần lớn là xây trái phép, mua bán giấy tay. Ảnh: Phước Tuấn

Ông Nguyễn Hồng Quế, Phó giám đốc phụ trách Ban Quản lý dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng và hỗ trợ tái định cư Đồng Nai, cho biết cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu qua địa bàn tỉnh dài 34 km, thu hồi gần 290 ha nên khối lượng công việc rất lớn. Trong gần 3.700 nhà phải giải tỏa, có nhiều căn xây trái phép, người dân mua bán bằng giấy tay nên việc xác minh, lập hồ sơ rất phức tạp.

Ngoài ra, hiện giá đất ở tỉnh chưa được phê duyệt cũng là nguyên nhân làm chậm công tác thu hồi. Chưa kể các khu đất thuộc dự án cao tốc liên quan Tổng công ty cao su, đất quy hoạch quốc phòng an ninh chưa thống nhất đơn giá, chuyển đổi quy hoạch của Chính phủ... khiến giải phóng mặt bằng chậm trễ.

Đến nay cả bốn dự án tái định cư bố trí cho cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu chưa hoàn thiện, trong đó hai dự án ở TP Biên Hòa mới phê duyệt chủ trương đầu tư, dự kiến phải đến năm 2025 mới hoàn thành hạ tầng kỹ thuật. Trong khi đó, dự án tái định cư Long Đức ở huyện Long Thành khởi công tháng 2 năm nay lại không thể thi công do vướng công tác thanh lý cây cao su.

Theo ông Quế, tiến độ xây các khu tái định cư chậm ảnh hưởng lớn đến công tác thu hồi đất đất cho tuyến cao tốc. Đáng chú ý nếu chưa có các công trình để bố trí tái định cư cho người dân, đơn vị khó thu hồi diện tích đất trong khu vực dự án.

Khó khăn giải phóng mặt bằng cũng khiến tiến độ dự án Vành đai 3 TP HCM (tổng vốn hơn 75.300 tỷ đồng) qua địa bàn Đồng Nai chậm trễ so với tiến độ chung mà các tỉnh thành khác đang thực hiện. Đến nay tỉnh mới bàn giao 6% mặt bằng, thấp hơn nhiều so với mức 92% của TP HCM, 44% ở Bình Dương và 97% tại Long An.

Trong khi các địa phương nói trên đã khởi công gói thầu xây lắp thì dự án thành phần 3 do Đồng Nai làm chủ đầu tư vẫn chưa triển khai. Thời gian qua, nhà thầu gói 1A Tân Vạn - Nhơn Trạch phải gửi công văn đề nghị tỉnh sớm bàn giao mặt bằng tránh kéo dài thời gian thi công và phát sinh các chi phí liên quan.

Khu vực mặt bằng dự án thành phần 1A Vành đai 3 TP HCM qua Đồng Nai vẫn chưa xong việc giải phóng, bồi thường. Ảnh: Phước Tuấn

Lý giải việc giải phóng mặt bằng cho dự án Vành đai 3 qua Đồng Nai chậm, Bộ Giao thông Vận tải cho rằng do quá trình công tác kê biên, đền bù chưa xác định được nguồn gốc một số thửa đất. Hiện có 169 hộ vắng chủ chưa kiểm đếm xong. Khó khăn trong việc thuê đơn vị tư vấn, chưa thống nhất phương pháp định giá đất cũng là nguyên nhân chậm trễ.

Ông Lê Hữu Thành, Phó chủ tịch UBND huyện Nhơn Trạch, nói thêm giải phóng mặt bằng trễ do tỉnh phê duyệt dự án rồi bàn giao ranh đất cho huyện chậm. "Từ tháng 4 chúng tôi mới nhận được mốc, sau đó bắt đầu kiểm đếm, xác minh, thuê tư vấn thẩm định giá đất, phê duyệt mất nhiều thời gian", ông Thành nói.

Theo ông Thành, đối với dự án thành phần 1A Tân Vạn - Nhơn Trạch dài 6,3 km qua địa bàn tỉnh, huyện đang chi trả đền bù cho 470 hộ có đất nằm trong diện bị ảnh hưởng, dự kiến hoàn thành trong tháng 10. Trong khi đó dự án thành phần 4 Vành đai 3 dài 16 km do Đồng Nai làm chủ đầu tư có khoảng 667 hộ ảnh hưởng sẽ xong công tác đền bù cuối năm nay.

"Việc giải phóng mặt bằng chúng tôi phải làm theo trình tự quy định, khi có những vướng mắc phải đề xuất cấp trên nên phần nào ảnh hưởng tiến độ", ông Thành nói và dẫn chứng trường hợp có nhiều nhà dân bị sạt lở, mất đất xuống sông phải xin ý kiến tỉnh thống nhất phương án đền bù.

Hướng tuyến cao tốc Biên Hoà - Vũng Tàu và Vành đai 3 TP HCM đi qua Đồng Nai. Đồ hoạ: Đăng Hiếu

Chiều qua, làm việc với chính quyền Đồng Nai về dự án cao tốc Biên Hoà - Vũng Tàu, Thứ trưởng Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn cho rằng công tác giải phóng mặt bằng tại địa phương chậm hơn so với nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ đề ra. Do đó tỉnh cần đẩy nhanh công trình tái định cư, sớm di dời các hạ tầng kỹ thuật, kiện toàn nhân sự để đẩy nhanh tiến độ dự án.

Ông Tuấn ủng hộ đề xuất của Đồng Nai về việc bố trí tái định cư một số hộ dân nhường đất xây dựng cao tốc vào khu tái định cư sân bay Long Thành. Tuy nhiên chính quyền tỉnh cần rà soát các quy định liên quan tránh khiếu nại.

Trước đó làm việc với Ủy ban Kinh tế Quốc hội liên quan một số dự án trọng điểm, ông Võ Tấn Đức, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, cho biết thời gian tới tỉnh sẽ biệt phái nhiều cán bộ tỉnh về một số huyện có dự án lớn để hỗ trợ giải phóng mặt bằng.

Ngoài ra tỉnh sẽ có nhiều chính sách như hỗ trợ người dân tạm cư, rút gọn một số quy trình được cho phép để đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, xây khu tái định cư, sớm giao đất sạch cho các nhà thầu thi công.

Phước Tuấn