Trong công điện ngày 26/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao địa phương có cao tốc đi qua phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải bố trí các nút giao với khoảng cách hợp lý. Các nút giao kết nối với cao tốc cần xây dựng để gắn kết khu vực đô thị, nông thôn, khu công nghiệp, khu chế xuất, công nghệ cao, du lịch, đô thị mới, cảng biển, sân bay, cửa khẩu quốc tế.

Các tỉnh thành phải ưu tiên vốn, huy động nguồn lực đầu tư tuyến đường của địa phương kết nối với cao tốc, tạo không gian phát triển mới, nhất là khu đô thị, công nghiệp dịch vụ.

Thủ tướng lưu ý ưu tiên dự án đường địa phương phục vụ sản xuất kinh doanh, tham gia chuỗi sản xuất toàn cầu, dự án động lực tạo nguồn thu lâu dài và sinh kế cho người dân.

Bộ Giao thông Vận tải chịu trách nhiệm bố trí vốn và huy động nguồn lực đầu tư bổ sung các nút giao cần thiết. Bộ Tài nguyên và Môi trường kiểm soát chặt việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất tại khu vực nút giao và không gian phát triển mới gắn với cao tốc.

Cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, đoạn qua TP Thủ Đức, TP HCM, tháng 7/2023. Ảnh: Quỳnh Trần

Quan điểm có nên xây khu đô thị, trung tâm thương mại dọc các tuyến cao tốc từng được nhiều đại biểu tranh luận tại nghị trường khi thảo luận về dự án Vành đai 3 TP HCM, Vành đai 4 Vùng Thủ đô Hà Nội, tháng 6/2022.

PGS Hoàng Văn Cường (Hiệu phó Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội) đề nghị cùng với quy hoạch chi tiết xây dựng hai tuyến vành đai cần đồng thời quy hoạch khu vực hai bên đường để hình thành các khu đô thị hiện đại, trung tâm thương mại, phân phối, trung chuyển hàng hóa. Sau đó, cơ quan chức năng sẽ đấu thầu các dự án cùng với đấu thầu làm đường.

Tuy nhiên, luật sư Trương Trọng Nghĩa phản đối ý tưởng này và lập luận "khai thác quỹ đất làm cho các tuyến cao tốc trở thành trung tốc, từ trung tốc xuống thành hạ tốc". Ông Nghĩa dẫn chứng, bình thường cao tốc từ TP HCM lên Đà Lạt chỉ 4 tiếng thì bây giờ có khi đi 7 tiếng; từ Sài Gòn lên Tây Nguyên trước đi 6 tiếng bây giờ phải mất 8 tiếng, "nguyên nhân chính là khai thác quỹ đất không đúng cách".

Theo ông Nghĩa, khai thác quỹ đất ở những khu mặt tiền dẫn đến phải mở những con đường cắm vào cao tốc, gây mất an toàn, ô nhiễm tiếng ồn. Nhiều nước phải xây các bức tường trên cao tốc để ngăn cách với khu dân cư. Kinh nghiệm là từ phía đường thoát cạnh cao tốc phải đi sâu vào trong mấy trăm mét mới có một khu siêu thị hay khu dân cư. Còn bên cạnh cao tốc chỉ cho phép trạm xăng, điểm dừng chân ăn uống nhẹ, không nên mở khu dân cư.

Viết Tuân