Sáng 15/9, chính quyền huyện A Lưới cùng người dân tổ chức lễ truy điệu và an táng anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Hồ A Nun. Ông qua đời ở tuổi 79 do tuổi già, sức yếu. Linh cữu được an táng ở nghĩa trang nhân dân xã Hồng Bắc, gần với đồi A Bia, nơi từng diễn ra các trận đánh khốc liệt thời chống Mỹ.

Anh hùng Hồ A Nun. Ảnh tư liệu

Sinh ra trong gia đình có năm anh chị em người dân tộc Pa Kô, từ nhỏ cậu bé Hồ A Nun chứng kiến máy bay Mỹ liên tục ném bom xuống đồi A Bia gần nhà. Khắp huyện miền núi A Lưới cũng chi chít vết bom. Nhà cửa, rừng núi bị cày xới, dân làng bị chết, mang thương tật.

Huyện miền núi A Lưới là một trong những vùng chiến lược thời kháng chiến chống Mỹ. Đây là điểm đầu nối hậu phương miền Bắc với tiền tuyến miền Nam, là hành lang trọng yếu di chuyển quân, vũ khí, khí tài và đạn dược vào Nam. Để cắt đứt tuyến đường này, Mỹ cho máy bay ngày đêm ném bom, âm mưu quét sạch dân và quân giải phóng khỏi A Lưới, đẩy hết sang Lào.

Ghét giặc Mỹ, mới 11 tuổi cậu bé Hồ A Nun đã theo chú là Hồ Đức Vai làm liên lạc cho quân giải phóng ở khu vực xã Thượng Ninh. "Thấy chú tham gia du kích, A Nun xin theo dù biết có thể mất mạng. A Nun thông thuộc thuộc địa hình, lại nhanh nhẹn nên được giao các công văn quan trọng. Chỉ khi nhiệm vụ hoàn thành, cậu ấy mới dám nghỉ ngơi", bà Hồ Kan Lịch, 80 tuổi nhớ về em trai.

Sau ba năm làm liên lạc, A Nun làm trinh sát ở huyện Phong Điền. Khi Đoàn 559 thành lập để vận chuyển đạn dược, hàng hóa vào Nam, A Nun tình nguyện tham gia gùi, thồ hàng ở tuyến đường Trường Sơn đi qua huyện A Lưới. Theo tư liệu của Đoàn 559, mùa khô 1960-1961, Hồ A Nun đã cùng với Đoàn vận chuyển 30 tấn vũ khí, bảo đảm lương thực cho gần 2.000 cán bộ vào chiến trường.

Di ảnh anh hùng Hồ A Nun. Ảnh: Võ Thạnh

Sau khi Bộ Chính trị quyết định mở rộng hành lang vận chuyển Bắc Nam, nâng dần quy mô và khối lượng tiếp tế vũ khí, cung cấp tài chính từ miền Bắc vào Nam, ông Hồ A Nun cùng với đồng đội đóng quân ở vùng Pathet, Lào. Ông được biên chế vào Trung đoàn 220 của Hậu cần Quân khu 5, nhận nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa từ Quảng Trị vào Quảng Nam, Quảng Ngãi.

Pathet là vùng rừng sâu, đường đi lại hiểm trở, bộ đội thường bị sốt rét hành hạ. Để gùi được súng, đạn dược vào chiến trường, Trung đoàn 220 phải băng rừng, đi liên tục trong nhiều ngày. Với vai trò là B trưởng Quân khu 5 của Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 220, ông Hồ A Nun luôn xung phong dẫn đầu đoàn.

"Có những chuyến hàng, trên vai mỗi người mang hơn 100 kg, gấp đôi trọng lượng cơ thể, địa hình rừng núi khó đi, A Nun lại động viên anh em cố gắng, không bỏ cuộc bởi đồng đội đang chờ đạn dược để chiến đấu", ông Hồ Vơi, 90 tuổi ở xã Hồng Bắc, cùng thoát ly với Hồ A Nun sang Pathet, kể lại.

Có hôm đơn vị đột xuất phát động anh em gùi hàng nhiều nhất có thể bởi chiến trường đang cần gấp. Lúc đó, Hồ A Nun gùi được 192 kg, trong khi anh em nhiều nhất chỉ 170 kg. "So với thanh niên Pa Kô thời đó, Hồ A Nun to cao và rất khỏe, lúc nào cũng cười, ánh mắt tràn đầy hy vọng, tin tưởng vào thắng lợi ngày mai", ông Hồ Vơi lý giải việc đồng đội gùi được nhiều hàng hơn người thường.

Ông Hồ Vơi và nữ anh hùng Hồ Kan Lịch. Ảnh: Võ Thạnh

Thống kê từ năm 1961 đến 1969, Hồ A Nun gùi 179 tấn vũ khí, lương thực, đạn dược (tương đương một đoàn xe chiến lược), có lúc gùi 192 kg trên núi đồi với quãng đường 30 km. Ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân tháng 12/1969, được ghi vào "Guinness lịch sử" gùi đạn dược, lương thực cho chiến trường. Trong gia đình ông, người chị gái Hồ Kan Lịch, chú Hồ Đức Vai đã được phong anh hùng.

Đất nước thống nhất, ông Hồ A Nun ra Bắc học tập, sau đó trở về công tác tại huyện đội A Lưới, tham gia tuyển quân. Về hưu, ông lại làm Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc của xã Hồng Bắc.

Ông Nguyễn Thanh Phong, 81 tuổi, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Hồng Bắc, chia sẻ ông Hồ A Nun luôn trăn trở với hoàn cảnh khó khăn của bà con. "Khi bà con cần giúp đỡ, hoặc có mâu thuẫn, ông đều tìm đến hỗ trợ, khuyên bảo. Với người dân Pa Kô xã Hồng Bắc, ông là biểu tượng về sự bền bỉ, một tấm gương sáng cho thế hệ sau", ông Phong nói.

Võ Thạnh