Trong trận đấu tập trực tuyến với Nakamura cách đây vài tuần, Khương Duy chơi 17 ván, thắng ba và thua những ván còn lại. Tỷ số này không tồi bởi trong thể thức cờ chớp trực tuyến, kỳ thủ Mỹ gốc Nhật Bản đứng hàng đầu thế giới, ngang ngửa cựu Vua cờ Magnus Carlsen. Có những lần Nakamura thắng Đại kiện tướng cả 10 ván cũng trong thể thức này.

Đầu Khương Duy vô địch U12 thế giới tại thành phố Sharm El Sheikh, Ai Cập tháng 10/2023. Ảnh: FIDE

Trong trận đấu, Nakamura dành nhiều lời khen cho Khương Duy, đặc biệt sau những ván anh thua. "Không có gì quá khi nói rằng cậu ấy sẽ trở thành Đại kiện tướng (GM), chỉ qua những ván đấu này", kỳ thủ 36 tuổi nói sau thất bại đầu tiên.

Sau khi Khương Duy đi một nước cờ tốt, rồi khiến Nakamura thua ván thứ hai, kỳ thủ số ba thế giới nói tiếp: "Về tổng thể, Khương Duy đã chơi ở đẳng cấp GM rồi. Cậu ấy vừa tìm ra nước xe c1 thật xuất sắc. Không có gì nghi ngờ về việc cậu sẽ trở thành GM. Nhưng vấn đề là cậu sẽ có Elo khoảng 2.600 hay lên tới một đẳng cấp cao hơn".

Đại kiện tướng (GM) là danh hiệu cao nhất FIDE trao cho các kỳ thủ. Điều kiện là họ phải thi đấu ba giải (ba chuẩn), tối thiểu 27 ván, mỗi giải đạt hiệu suất thi đấu tương đương 2.600 Elo trở lên. Và Elo của kỳ thủ đó cũng phải đạt 2.500 trở lên mới được phong GM.

Có một danh hiệu khác không chính thức là Siêu đại kiện tướng (SGM), thường dành cho những kỳ thủ Elo 2.700 trở lên. Kỷ lục Elo mọi thời thuộc về Magnus Carlsen, mức 2.882 tháng 5/2014. Việt Nam chỉ có một kỳ thủ đạt tới đẳng cấp SGM này là Lê Quang Liêm, đỉnh cao là Elo 2.740. Còn với mức 2.600, Việt Nam cũng chỉ có hai kỳ thủ từng đạt được là Nguyễn Ngọc Trường Sơn và Đào Thiên Hải.

Khương Duy sinh năm 2011, biết đọc viết khi chưa tròn ba tuổi. Cậu bắt đầu học cờ vua bài bản từ năm 2018, đến tháng 9/2019 đoạt HC đồng U8 thế giới tại Trung Quốc. Đó cũng là huy chương cờ tiêu chuẩn thế giới gần nhất của Việt Nam, cho đến khi chính cậu đoạt HC vàng U12 tại giải ở Ai Cập hôm 26/10.

Nhận thấy năng khiếu của con từ khi bắt đầu, gia đình đã định hướng cậu trở thành Vua cờ, và đó cũng là mong muốn của Khương Duy. Mỗi ngày, cậu dành khoảng sáu tiếng để học cờ, tích lũy kinh nghiệm trước khi tham dự những giải lớn. Quang Liêm từng vô địch cờ chớp thế giới năm 2013, nhưng ở cờ tiêu chuẩn, anh chưa từng được dự Candidates. Đó là giải đấu chọn ra người thách đấu Vua cờ, vì thế khoảng cách giữa kỳ thủ Việt Nam với danh hiệu Vua cờ vẫn còn xa.

Khương Duy tại giải cờ vua kiện tướng quốc tế ở Hà Nội tháng 7/2022. Ảnh: Xuân Bình

Carlsen hay nhiều cao thủ khác cũng chỉ dự giải thế giới cho đến năm 12 tuổi, như Khương Duy hiện tại. Kể từ đó, họ tập trung kiếm chuẩn Kiện tướng Quốc tế (IM) và GM, để lên đánh chuyên nghiệp. Lợi thế của các Đại kiện tướng trẻ là họ có nhiều cơ hội được mời dự những giải lớn, đấu trí với các cao thủ. GM trẻ nhất lịch sử là Abhimanyu Mishra (Mỹ) ở tuổi 12, bốn tháng và 25 ngày. Lịch sử mới ghi nhận 13 kỳ thủ trở thành GM trước khi tròn 14 tuổi, phần lớn trong đó là cao thủ.

Đã đến lúc Khương Duy theo đuổi cờ vua chuyên nghiệp, khi cậu đã giành được một chuẩn IM từ Bangkok Open năm 2022. Nếu giành thêm hai chuẩn nữa, và nâng Elo 2.299 hiện tại lên 2.400, cậu sẽ trở thành IM. Trong số kỳ thủ vẫn còn thi đấu, Việt Nam đang có 13 người là IM trở lên.

Ở tuổi 12 như Khương Duy hiện tại, Quang Liêm hay Trường Sơn chưa từng vươn tới mốc Elo 2.300, trong khi kỳ thủ sinh năm 2011 đã làm được điều này. Hai kỳ thủ hàng đầu Việt Nam đều trở thành GM năm 15 tuổi, và Khương Duy còn hơn hai năm nữa để vượt qua các đàn anh. Muốn làm được điều đó, cậu cần tiếp tục chơi nhiều giải lấy chuẩn ở nước ngoài. Hai, ba năm tới có thể ảnh hưởng lớn tới mục tiêu của cậu trở thành Vua cờ.

Khương Duy không phải tài năng trẻ duy nhất của Việt Nam đầu tư cho cờ vua. Hai kỳ thủ 14 tuổi Phạm Trần Gia Phúc và Bành Gia Huy cũng có Elo gần mốc 2.400, và đang được đầu tư dự các giải quốc tế để trở thành IM. Kỳ thủ 13 tuổi Đinh Nho Kiệtcũng tiến gần mốc Elo 2.300, trong khi thành tích á quân U12 thế giới của Nguyễn Nam Kiệt vừa qua cũng là bất ngờ bởi Elo của cậu chưa tới 2.000. Các kỳ thủ Việt Nam đều có tiềm năng đạt tầm thế giới, nhưng cần được đầu tư đúng hướng để đáp ứng kỳ vọng.

Trước đây, Việt Nam từng có Nguyễn Anh Khôi hai lần vô địch trẻ thế giới, lứa U10 và U12. Tuy nhiên, ước mơ của Anh Khôi là trở thành bác sĩ, và anh đang theo đuổi lĩnh vực này. Khương Duy ở tuổi 12, đã vô địch cờ vua xuất sắc quốc gia, và điều quan trọng hơn với làng cờ là cậu muốn tiếp tục theo đuổi môn thể thao này.

Khương Duy có thể tái hiện những gì Quang Liêm hay Trường Sơn đạt được, nếu những lời Nakamura tiên đoán là đúng sự thật. Còn ước mơ trở thành Vua cờ với cậu, có lẽ, không gì là không thể.

Xuân Bình