Hàng nghìn người ùn ùn đổ về để chiêm ngưỡng hiện tượng băng giá hôm 23/1 đã khiến đường lên Mẫu Sơn tắc nghiêm trọng (Ảnh: Nguyễn Hải).

Việt Nam là nước nhiệt đới gió mùa, nằm hoàn toàn trong vòng đai nhiệt đới của nửa cầu bắc, thiên về chí tuyến hơn là phía xích đạo, nền có nền nhiệt độ cao, hiếm khi có tuyết rơi hay hiện tượng băng giá.

Do đó, trong những ngày giá rét gần đây, khi nhiều nơi ở vùng núi phía bắc, như đỉnh Mẫu Sơn ở Lạng Sơn hay đỉnh Phia Oắc ở Cao Bằng có hiện tượng băng giá phủ kín mái nhà, ngọn cây, tường rào..., nhiều người háo hức "lên đường", để không bỏ lỡ cơ hội thưởng lãm hiện tượng thiên nhiên kỳ thú này.

Tuy nhiên, trên mặt đường ở các khu vực này đã xuất hiện lớp băng khá dày, trong khi nhiều người nóng vội, không có sự chuẩn bị kỹ càng, lại thiếu kinh nghiệm lái xe trên đường băng tuyết cũng như đường núi, nên rất dễ gặp sự cố.

Những bông tuyết nhỏ, dù rơi không dày, nhưng khi đáp đất sẽ tạo thành một lớp băng cực trơn, đặc biệt là trong điều kiện độ ẩm cao như ở Việt Nam. Việc lái xe trên đường đèo núi trơn trượt là vô cùng nguy hiểm và thách thức, ngay cả với các "tài già".

Ngoài ra, đường đèo núi thường hẹp, không có kè chống sạt lở, nếu có mưa thì nguy cơ bở đất, lở núi là rất cao.

Do đó, khi trời có băng tuyết, lời khuyên tốt nhất vẫn là... không nên mạo hiểm. Nhưng nếu bạn vẫn định đi, hoặc đã lỡ đi, dù là vì yêu cầu bắt buộc của công việc, hay vì nhu cầu khám phá, trải nghiệm, thì một số kinh nghiệm sau có thể sẽ hữu ích.

Đường trơn trượt

Với một hành trình có băng hoặc tuyết, tai nạn do đường trơn trượt là rủi ro đầu tiên và lớn nhất. Do đó, bạn cần chuẩn bị xe kỹ hơn thông thường một chút.

Nếu có điều kiện, bạn hãy chọn một chiếc xe có hệ thống dẫn động bốn bánh, vì loại xe này có khả năng bám đường tốt hơn hẳn so với xe dẫn động cầu trước và đặc biệt là xe cầu sau khi chạy trên đường băng/tuyết.

Chế độ gài cầu 4H - dẫn động 4 bánh toàn thời gian - phù hợp với điều kiện đường trơn, di chuyển chậm.

Các tính năng hỗ trợ an toàn chủ động, như hệ thống ổn định thân xe điện tử (ESP, VSC…), hệ thống kiểm soát lực kéo (TCS), hệ thống kiểm soát chống trượt (ASR)… cũng sẽ hỗ trợ đắc lực cho bạn.

Băng giá có thể khiến xe khó khởi động, khó di chuyển, hết bình điện, hết nhiên liệu... (Ảnh minh họa: Nguyễn Minh Chuyển).

Phanh và lốp xe cần được chú ý đặc biệt; lốp xe phải có đủ độ bám, ta-lông còn dày; phanh phải hoạt động tốt, má phanh không quá mòn.

Khi lái xe trên mặt đường đóng băng mà có cả bùn lầy, hãy xì bớt hơi trong lốp, để diện tích tiếp xúc giữa bánh xe và mặt đường tăng lên, từ đó cải thiện độ bám đường cho xe. Do đó, hãy mang theo bơm dự phòng để dễ dàng kiểm soát và điều chỉnh áp suất lốp cho phù hợp.

Nếu xe bị sa lầy, ngập bùn hay xe leo dốc cao hoặc kéo vật nặng… thì chế độ 4L - hai cầu chậm - sẽ phát huy hiệu quả. Cần lưu ý, để chuyển từ 4H sang 4L, người lái có thể phải dừng lại hoặc chạy với tốc độ rất thấp nếu muốn chuyển đổi chế độ.

Với những xe không có tính năng chống bó cứng phanh (ABS), cần hạn chế sử dụng phanh trên đường trơn trượt, đặc biệt là việc đạp chết phanh. Nếu xe bạn có ABS, hãy phanh thật chắc chắn khi xe đi qua chỗ trượt.

Trong trường hợp xe bị trượt, hãy nhẹ nhàng nhả chân ga, cẩn thận xoay bánh lái theo hướng bạn muốn, cho đến khi đầu xe di chuyển thẳng tắp.

Những thay đổi đột ngột như đạp phanh, rồ ga, hay đánh lái… rất dễ khiến xe bị trượt và mất hướng lái, đâm vào cọc tiêu, ta-luy, xe đi ngược chiều, hay thậm chí là lao xe xuống vực. Để hạn chế nguy cơrơi vào tình huống như vậy, bạn cần luôn phải tập trung khi cầm lái.

Tầm quan sát bị hạn chế

Trong điều kiện thời tiết có băng/tuyết, hệ thống đèn xenon hay đèn pha dạng chiếu hầu như không có tác dụng, vì trời mù sẽ tạo một quầng sáng phía trước xe, gây khó quan sát. Để khắc phục, bạn cần chuẩn bị sẵn một đôi đèn chiếu gần sử dụng bóng đèn vàng, hoặc dùng giấy bóng kính màu vàng dán lên đèn.

Dán giấy bóng kính màu vàng lên đèn chiếu sáng phía trước là cách các tài xế hay di chuyển cung đường đèo núi thường áp dụng (Ảnh minh họa: Ebay).

Nếu như việc trang bị đèn vàng giúp tài xế quan sát đường tốt hơn, thì việc bật đèn chiếu gần (đèn cos) hoặc đèn sương mù, và đèn khẩn cấp (nút đèn hình tam giác trên bảng điều khiển) sẽ giúp tài xế các xe đi đối diện hoặc xe phía sau có thể nhìn thấy xe bạn rõ hơn để tránh.

Việc dán thêm các miếng phản quang ở xung quanh xe cũng có tác dụng nhất định.

Kính lái bị đọng nước, gây mờ, giảm tầm quan sát của tài xế cũng là vấn đề cần được lưu tâm xử lý. Hãy bật điều hòa với chế độ lấy gió ngoài, đừng quên chế độ sấy kính, và đừng để nhiệt độ bên trong xe quá cao.

Lời khuyên đầu tiên cho những người lái xe trên đường tuyết nói riêng và mặt đường trơn trượt, tầm quan sát hạn chế nói chung là hãy đi chậm, cụ thể là dưới 50-60 km/h.

Hãy cố gắng lái xe càng chậm càng tốt để vừa hạn chế nguy cơ trượt bánh xe mất kiểm soát, vừa tăng khả năng quan sát xe phía trước và xung quanh. Ngoài tốc độ, hãy chú ý giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước xa hơn so với điều kiện thông thường.

Nguy cơ phải ngủ nghỉ ngay trên xe

Thực tế là tình trạng tắc đường đã diễn ra khi hàng đoàn ô tô, xe máy ùn ùn kéo nhau lên đỉnh Mẫu Sơn, đỉnh Phia Oắc,... Trong tình hình đó, chỉ cần một ô tô bị trục trặc, hết nhiên liệu, là sẽ gây kẹt cứng, cả đoàn xe phải chôn chân giữa thời tiết giá lạnh.

Bên cạnh đó, nhà nghỉ, khách sạn ở các khu vực khách đổ lên nhiều đều đã kín phòng, nên nếu chưa đặt trước mà đi tùy hứng, lại gặp cảnh tắc đường thì bạn có nguy cơ phải ngủ nghỉ ngay trên xe khi quá mệt.

Trong trường hợp này, trước tiên hãy kiểm tra kỹ xem xe còn đủ xăng hoặc điện trong nhiều giờ hay không. Kế đến, nên đặt chuông báo thức để đó thực sự chỉ là một giấc ngủ ngắn trên xe, tránh tình trạng ngủ quên quá lâu trong ô tô.

Ngủ trong ô tô bật điều hòa quá lâu có thể gây nguy hiểm tính mạng (Ảnh minh họa: Aircon-Servicing).

Xe bật điều hòa dừng một chỗ quá lâu sẽ có nguy cơ hết xăng, điều hòa dừng hoạt động, bên trong xe hết dưỡng khí, người ngủ có thể lịm dần và tử vong.

Vì vậy, hãy đặt chuông báo thức liên tiếp 15-30-45-60 phút để không ngủ quên trên xe quá lâu, tránh trường hợp quá mệt hoặc buồn ngủ mà vô thức tắt chuông ngủ tiếp.

Trong trường hợp xấu nhất là phải ngủ qua đêm trên ô tô, giải pháp cho việc lấy dưỡng khí là mở hé cửa kính khoảng 1,5-2,5cm. Để chuẩn bị cho tình huống này, hãy mang đủ nước uống, đèn pin, chăn ấm, đồ ăn khô, túi cứu thương…

Bạn cũng nên chuẩn bị một số vật dụng có thể giải cứu cho xe, như bộ đồ thay lốp (bơm, kích, dụng cụ tháo lốp), dây câu bình điện, dây kéo xe, dụng cụ sửa xe thiết yếu, các loại dầu trợ lực, nước làm mát…

Chúc các bạn lái xe an toàn!