Đầu năm 2022, Phương Vinh vẫn chưa có tên trên bảng thứ tự khoảng 3.000 cơ thủ của Liên đoàn Billiard Thế giới (UMB). Sau 20 tháng, anh leo vào Top 10 UMB nhờ chức vô địch thế giới 2023 ở Ankara, Thổ Nhĩ Kì.

Đà thăng tiến của cơ thủ 28 tuổi là chuyện hiếm ngay cả trong giới thể thao, khi anh đi từ số không lên đỉnh thế giới trong chưa đầy hai năm.

Bao Phương Vinh nâng cup chiến thắng ở giải carom 3 băng thế giới tại Ankara, Thổ Nhĩ Kì tối 10/9/2023. Ảnh: UMB

Giải thế giới carom 3 băng (World Championship) mà Phương Vinh vừa đăng quang được UMB đánh giá cao nhất, với 120 điểm cho nhà vô địch. Bởi những người thắng giải World Cup hay các châu lục chỉ nhận được 80 điểm. Tuy nhiên ngay ở lần đầu dự giải, Phương Vinh đã giúp Việt Nam lần đầu vô địch. "Vinh quang đến với tôi thực sự chóng vánh", anh nói với VnExpress sau khi vô địch tối 10/9.

Phương Vinh sinh năm 1995 ở Bình Dương, mê đánh billiard từ nhỏ nhưng khi đó không tập luyện bài bản. Ưu tiên của anh và gia đình khi đó vẫn là chuyện học vấn. Lên cấp ba, anh học ở một trường dân lập tại TP HCM, sau đó trúng tuyển Đại học Ngoại thương K52 chuyên ngành Kinh tế Đối ngoại. Sau khi nhận bằng cử nhân, Phương Vinh tiếp tục du học ở Australia và lấy bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh và Kinh tế.

Phương Vinh nói rằng anh không có gì phải lo chuyện học hành, bởi luôn là học sinh giỏi. Khi nhận bằng Thạc sĩ, anh cũng xếp loại giỏi. Tuy nhiên niềm vui từ những bằng cấp học vấn đó không thể sánh với sự sung sướng khi anh vô địch billiard thế giới. "Có rất nhiều người có thể lấy bằng Thạc sĩ, nhưng vô địch thế giới không phải ai cũng làm được", anh nói thêm.

Điều đó cũng là mục tiêu phấn đấu của Phương Vinh sau khi bảo vệ luận văn ở Australia. Trở về Việt Nam cuối năm 2019, anh phấn đấu trở thành cơ thủ chuyên nghiệp. Bố mẹ cho anh ba năm thử sức với những cây cơ, để xem liệu hướng đi này có đem lại thành công hay không. Tuy nhiên vì Covid-19, phải đến cuối năm 2021 Phương Vinh mới bắt đầu học bài bản cùng người thầy Nguyễn Thanh Bình, và nghiên cứu những nút số 3C một cách khoa học.

Trong billiard 3 băng, nghiên cứu nút số có nhiều điểm giống với toán học, môn thế mạnh của Phương Vinh. Mỗi thế bi có thể nằm trong một bộ nút số nào đó, và sẽ có cách đánh riêng cho từng bộ. Lối đánh của cơ thủ 28 tuổi được nhận xét là có khoa học, bài bản. Chính anh cũng nói rằng việc học thạc sĩ giúp ích cho khả năng đánh billiard, khi đây là một môn có nhiều yếu tố khoa học.

Bố mẹ là những người có ảnh hưởng lớn nhất tới sự nghiệp của Phương Vinh. Gia đình cũng đầu tư cho anh một chiếc bàn tiêu chuẩn riêng ở nhà để có thể tập luyện bất cứ lúc nào. Trong giai đoạn Covid-19, anh vẫn có thể tập và thậm chí từng đánh online với nữ cơ thủ số một thế giới Therese Klompenhouwer tháng 6/2021.

Năm 2022 mang tính bản lề với Phương Vinh, khi anh lần đầu dự một giải quốc tế là World Cup ở TP HCM, nhưng dừng bước tại vòng sơ loại. Tháng 8 năm ngoái, anh lần đầu ra nước ngoài thi đấu tại World Cup ở Seoul, Hàn Quốc, và gây tiếng vang khi vào tới vòng 1/8. Thời điểm đó, anh vẫn chưa nghĩ bản thân có thể đấu sòng phẳng với những cơ thủ hàng đầu thế giới.

Bao Phương Vinh là nhà vô địch thế giới carom 3 băng trẻ nhất kể từ Dani Sanchez ở tuổi 24 năm 1998. Ảnh: UMB

"Sau khi thắng cơ thủ số một thế giới Dick Jaspers ở World Cup tại Las Vegas, Mỹ tháng 3/2023, tôi mới tự tin bản thân đủ trình độ thi đấu đỉnh cao", anh nói. "Đấy là lần đầu tiên Jaspers dừng bước ngay ở vòng bảng World Cup".

Chính Jaspers cũng đánh giá cao Phương Vinh nhất trong nhóm cơ thủ 9x đang lên của Việt Nam, bên cạnh Trần Thanh Lực hay Chiêm Hồng Thái. "Phương Vinh còn trẻ và mới thi đấu quốc tế trong thời gian ngắn, nhưng đã thể hiện được bản lĩnh và tinh thần thi đấu", cơ thủ Hà Lan nói khi tới TP HCM dự World Cup tháng 5/2023.

Lần đầu dự giải châu Á, Phương Vinh cùng Thanh Lực và Hồng Thái đi tới bán kết tháng 3/2023. Tuy nhiên cơ thủ còn lại ở bán kết là Cho Myung-woo sau đó vô địch, khi lần lượt thắng Hồng Thái và Thanh Lực. Ở bán kết giải vô địch thế giới hôm 10/9, Phương Vinh đòi nợ cho hai đồng đội với chiến thắng kịch tính 50-48 trước "thần đồng Hàn Quốc". Trận đấu đó cũng đánh dấu kỳ tích cho đội khi lần đầu Việt Nam có đại diện vô địch thế giới ở một thể loại billiard.

Trước khi tới Ankara, Thổ Nhĩ Kì, Phương Vinh chỉ đặt mục tiêu tiến sâu nhất có thể. Anh không ngờ lại vô địch sau khi thắng Trần Quyết Chiến 50-34 ở chung kết toàn Việt Nam. Về mục tiêu tiếp theo, Phương Vinh nói: "Tôi muốn chinh phục World Cup".

Do đang đứng trong Top 10 thế giới, Phương Vinh sẽ vào thẳng vòng bảng ở World Cup tiếp theo tại Veghel, Hà Lan tháng sau. Một đối thủ lớn của Phương Vinh chính là Quyết Chiến đương kim vô địch World Cup tại Porto, Bồ Đào Nha.

Đương kim vô địch thế giới lẫn World Cup ở billiard 3 băng đều đang là người Việt Nam - đất nước có lượng người chơi phong trào nhiều hàng đầu thế giới. Vì thế những tài năng như Phương Vinh có thể còn xuất hiện thêm trong tương lai.

Xuân Bình